Новости БеларусиTelegram | VK | RSS-лента
Информационный портал Беларуси "МойBY" - только самые свежие и самые актуальные беларусские новости

Ян Грыб: Пратэстны настрой, як магма з вулкана, выльецца і змяце гэты рэжым

14.01.2021 политика
Ян Грыб: Пратэстны настрой, як магма з вулкана, выльецца і змяце гэты рэжым

Ні спаць, ні дыхаць, ні жыць мы акупантам не дамо.

На пачатку новага года ў Першамайскім раённым судзе Мінска быў асуджаны 84-гадовы Ян Грыб – знакавая асоба сталічных вулічных шэсцяў. Яго ведаюць у твар не толькі тысячы пратэстоўцаў, але і сілавікі, сярод якіх неўтаймоўны пенсіянер праводзіць выхаваўчую працу. І часам – даволі паспяхова… Як яму гэта ўдаецца, Ян Грыб расказаў у рэдакцыі "Народнай Волі".

– Спадар Ян, вельмі своеасабліва "павіншавала" вас дзяржава з Калядамі – вялізным штрафам. Судзілі і штрафавалі вас не ўпершыню, за што гэтым разам?

– За акцыю пенсіянераў, што адбылася 4 студзеня. У гэты дзень мы, чалавек 300 бабулек і дзядулек, сабраліся на станцыі метро "Усход". Сталі ў ланцуг уздоўж праспекта Незалежнасці з бел-чырвона-белымі сцягамі, скандзіравалі "Жыве Беларусь!", "Лукашэнку ў аўтазак!", "Верым, можам, пераможам!". Пастаялі, праўда, нядоўга. Хвілін праз 15 пад’ехалі два бусікі, нас пачалі здымаць на відэа. І я ў кадр трапіў – са сцягам, маска на барадзе, каб не перашкаджала крычаць… Назаўтра мяне каля пад’езда перастрэлі двое міліцыянтаў. Культурна так: "Гриб Иван Иванович? Здравствуйте! Наш начальник хочет с вами переговорить". Я патлумачыў, што вывеў свайго сабачку Сасіску на прагулку. "Так мы с вами его прогуляем". І пайшлі мы ўтраіх выгульваць.

– Міліцыянты разам з вамі выгульвалі Сасіску?

– Цэлую гадзіну! І ўвесь гэты час я з імі размаўляў. І па дарозе ў Першамайскі РУУС размаўляў. Дыпламатычна так: "Вы маладыя, сімпатычныя, разумныя, мяркуючы па вашых тварах, людзі. Мы да міліцыі ставімся станоўча, ведаем, што вас таксама пасылаюць на разгоны нашых акцый. Дык вы не запэцкайцеся, не зганьбуйце сябе – не біце людзей. Ведайце, што гэту чорную банду забойцаў чакае суд".

– І вашы суправаджальнікі ўсё гэта слухалі? Вам рота ці сабе вушэй не затыкалі?

– Слухалі, як мне падалося, з цікавасцю. У РУУСе афіцэры таксама сустрэлі ветліва: "О, сам Іван Іванавіч Грыб! Спадар Ян, мы ж вас ведаем. А ваша сяброўка Ніна Багінская была з вамі на акцыі?" Я і з афіцэрамі пра тое самае паразмаўляў. Праўда, прызнаўся, што стаяў са сцягам, скандзіраваў. Склалі акт, які я не падпісаў. Усё роўна мяне адразу павезлі ў суд Першамайскага раёна. Суддзя Максім Трусевіч пачаў нагадваць мне пра мае правы. А не было ні сведак, ні адваката… Дык я спыніў суддзю: "Замаўчыце, калі ласка". Ён здзіўлена глянуў на мяне. Я прадоўжыў: "Мне ваша судовая кухня добра знаёмая. У вас цяпер не суды, а цырк на дроце. Вашы калегі, у каго хапіла розуму і сумлення, сышлі ў адстаўку. А вы сабраліся ў пажылога чалавека, інваліда другой групы, забраць апошнюю капейку, каб уладзе было за што карміць чорную банду забойцаў. У вас, відаць, ужо і прысуд гатовы, таму прашу – рабіце сваю справу без мяне". Суддзя сказаў пачакаць у калідоры. Праз 15 хвілін выйшаў міліцыянт: "Вам 40 базавых".

– Гэта ажно 1160 рублёў. Колькі вашых пенсій?

– Трохі болей за дзве. Тыя самыя міліцыянты, што прывезлі, вывелі мяне на вуліцу, я яшчэ з імі пагаварыў. І на развітанне адзін з іх сказаў: "Спадар Ян, мы вельмі рады з вамі пазнаёміцца". А другі, адыходзячы, павярнуўся і нягучна сказаў: "Жыве Беларусь".

– Вы не жартуеце?

– Не. Так і сказаў.

– То хай бы начальнік Першамайскага РУУС падпалкоўнік Андрэй Бакач выпісаў прэміі сваім падначаленым – "за арганізацыю выхаваўчых гутарак з Янам Грыбам".

– Ну, гэта наўрад ці. Але ж нейкую станоўчую працу я ў той дзень сапраўды зрабіў.

– Як думаеце штраф выплачваць?

– Мне гэтымі днямі сыплюцца званкі па тэлефоне ад сяброў, знаёмых і незнаёмых: "Спадар Ян, як вам дапамагчы? Куды пералічыць грошы?" І я ўсім тлумачу, што пералічваць грошы праз банк не трэба. Бо ўлады з любога рахунка іх могуць зняць. У мяне ўжо былі падобныя выпадкі, нават да рахунка дачкі дабраліся. Таму абыдземся без банкаў. Але я спачатку падам апеляцыю, каб пацягнуць час.

– А як ставяцца вашы хатнія да гэтых прысудаў і штрафаў?

– Мае хатнія – дзве дачкі, два зяці, дзве ўнучкі і сабачка Сасіска – мае аднадумцы, яны ва ўсім мяне падтрымліваюць. У нас дома жалезнае правіла – размаўляем толькі на роднай беларускай мове. Калі да нас прыходзяць перапісчыкі ці яшчэ хто і з парога прадстаўляюцца: "Здравствуйте, мы такие-то", – то дочкі і ўнучкі перапыняюць: "Мы не карыстаемся рускай мовай, навучыцеся размаўляць па-беларуску, тады прыходзьце, да пабачэння". Вось такая ў мяне сям’я.

– А колькі разоў вас увогуле затрымлівалі?

– Ой, многа, нават цяжка падлічыць. У мяне паперак з судоў – цэлы поліэтыленавы пакет. Я іх захоўваю, каб у новай Беларусі прад’явіць справядліваму суду, які будзе судзіць тых, хто нас штрафаваў і за краты адпраўляў.

– Скажыце, спадар Ян, а сілавікі да вас заўсёды з такой павагай ставяцца?

– Рознае бывала, асабліва раней. А цяпер сапраўды неяк падабрэлі. Вось нядаўна ў нас у Курасоўшчыне праходзіла чарговая раённая акцыя. Чалавек 200 сабралася, ішлі пад бел-чырвона-белымі сцягамі. Пад’ехалі бусікі з двух бакоў, падскочылі "чарнамордыя" да мяне і адразу: "А почему у вас маска такая?" (Бел-чырвона-белая). Я кажу: "Хлопцы, я ж вам не прад’яўляю прэтэнзій, што ў вас чорныя маскі, хоць яны мне не падабаюцца". Ну, яны мяне пад рукі і валакуць у аўтазак. Але афіцэр, мусіць, мяне пазнаў, загадаў: "Этого деда отпустить". А дзвюх бабулек (адна была з сабачкам) на маіх вачах забралі… Размаўляць можна з афіцэрамі, а многія іхнія падначаленыя – нягоднікі замбіраваныя, яны і двух слоў звязаць не могуць.

– І не з усімі афіцэрамі надта пагаворыш. Помніце, як палкоўнік Карпянкоў асабіста па дварах за пратэстоўцамі бегаў?

– Мне, відаць, шанцуе на "вменяемых". Вось і 31 снежня пашанцавала – мы, чалавек 500 пенсіянераў, каля елкі на плошчы Незалежнасці сабраліся. І тут прыехала цэлая калона аўтобусаў з сілавікамі. Я ім казаў: "Хлопцы, як вам не сорамна – на 500 пажылых людзей 1500 амапаўцаў?!" А яны ланцугом ачапілі ўсю плошчу і пачалі цясніць нас да аўтобусаў. І мы – бабулькі з дзядулькамі – сталі ў сшчэпку. Нас расцягвалі па адным, а мы, як маглі, упіраліся. Я з адным камандзірам тады сур’ёзна пагаварыў: "Вы ж афіцэр! Вы ж разумны чалавек!" (Я б’ю на тое, што яны разумныя, ім гэта падабаецца.) Кажу: "Я прыйшоў не так на акцыю, як у Чырвоны касцёл, каб памаліцца за вашы душы, каб вы сталі людзьмі!" Ён слухаў-слухаў і ўзяў мяне пад руку: "Давайце я вас правяду ў касцёл". Я хацеў яшчэ старшыню незалежнага прафсаюза пенсіянераў "Наша пакаленне" Таццяну Зялко з сабой прыхапіць, але яе ад мяне адарвалі і павезлі ў пастарунак. Там на ўсіх затрыманых склалі пратаколы, а потым аштрафавалі.

– Вы не першы год выходзіце на акцыі пратэсту, так бы мовіць, хадок з вялікім стажам. Сілавікі два-тры гады таму і сённяшнія вельмі адрозніваюцца?

– Раней у іх паводзінах не было такой лютасці. У цяперашніх, часам здаецца, ужо нічога чалавечага за душой не засталося. У іх вочы проста страшна глядзець – там абсалютная пустата… У іх на ўсё адзін адказ: "У нас загад". Я ім стараюся ўталкаваць, што ў Нюрнбергу такі адказ нікога са злачынцаў не выратаваў. Так і іх не выратуе.

– Пасля летніх і восеньскіх масавых маршаў пратэстны градус відавочна знізіўся. Які сэнс вам бачыцца ў лакальных нешматлікіх акцыях у сталічных раёнах? Скажам, у вашай Курасоўшчыне.

– Тут такая справа. Неяк я бачыў у адным фільме пра беларускіх партызан, як іхні камандзір выступаў у лесе і гаварыў: "Ні спаць, ні дыхаць, ні жыць мы акупантам не дамо!" Вось так і мы павінны не даваць спакою гэтаму антыбеларускаму рэжыму. І раённыя ці дваровыя акцыі якраз той спосаб. Каб чорная банда зразумела, што пратэсты народа не заціхнуць. А вясною, дасць Бог, набяруць новую сілу! Мы ў Курасоўшчыне амаль кожны дзень выходзім. І ў другіх раёнах таксама не сядзяць па хатах. Няхай нас няшмат, але мы – паўсюль. Гэта якраз у характары беларусаў. Наш пратэстны настрой ні ў якім разе не задушаны. Ён спее і ў патрэбны час, як магма з вулкана, выльецца і змяце гэты рэжым.

– Вы па прафесіі радыёфізік-электроншчык. Адкуль у вас зацікаўленне беларускай гісторыяй, мовай, хто вас зрабіў такім зацятым беларускім патрыётам?

– Я чалавек яшчэ даваенны, нарадзіўся ў 1936 годзе на Піншчыне (цяпер Ганцавіцкі раён). А Палессе заўсёды жыло сваім розумам, у палешукоў свой палескі менталітэт. Скажам, палескія партызаны змагаліся і супраць немцаў, і супраць бальшавікоў. І змаганне тое доўжылася ажно да 1954 года. Гісторыі з таго часу я чуў, калі быў яшчэ шмандэлкам (так у нас называлі хлопчыкаў-падлеткаў). Помню, маці расказвала, як два атрады НКВД прыехалі дадушваць партызанскі рух. Забайкальскія стралкі вузкавокія занялі некалькі вёсак. Забілі чатырох хлопцаў і паўголых вазілі па наваколлі – для апазнання і застрашвання. Народ глядзеў пахмурна. А праз некалькі дзён палешукі з дапамогай украінцаў абкружылі тыя вёскі – і ніводзін энкавэдэшнік жывым не ўцёк, усіх паклалі. Пра гэта я ў паэме "На сваёй зямлі напісаў". Вось адкуль мой характар, мая пазіцыя, маё непрыманне ўсяго антыбеларускага.

– На сваім лецішчы пад Дзяржынскам вы ладзіце розныя імпрэзы, адзначаеце гістарычныя даты. Туды сілавікі пакуль не дабраліся?

– Хай паспрабуюць знайсці – там жа лес кругом. А пачыналіся тыя імпрэзы як пашыраныя пасяджэнні рады ТБМ Кастрычніцкага раёна Мінска, якую я доўгі час узначальваю. Рада, дарэчы, носіць імя генерала Тадэвуша Касцюшкі – дзеля патрыятычнай ваяўнічасці. У мяне "на маёнтку" ў лесе ўсім месца хапае. Мы збіраемся спакойна, бо ведаем: там нас ніякі АМАП не знойдзе. Хіба з верталётаў… Улетку мы запрашаем на сустрэчы вядомых гісторыкаў, пісьменнікаў, спевакоў. Слухачоў, бывала, да 150 чалавек прыязджала. Адна з апошніх імпрэз – прэзентацыя кнігі народнай артысткі Зінаіды Бандарэнка "Мой шлях да Беларусі". У Мінску не ўдалося сабрацца – каранавірус. А ў мяне ў лесе з сацыяльнай дыстанцыяй праблем няма. Спадарыня Зінаіда – надзвычай прыемны чалавек, калі я чую яе голас, у мяне душа мякчэе.

– Я той "Шлях да Беларусі" якраз нядаўна прачытаў і ўсім рэкамендую. Зінаіда Бандарэнка таленавіта расказала гісторыю свайго неардынарнага жыцця. Запомнілася, як трапна на старонках кнігі схарактарызаваў аўтарку ў сваім вершаваным экспромце Анатоль Вярцінскі: "Што кажа Каран пра лёс жаночы? / А тут на ўвесь экран / – Зініны вочы. / Экран блакітны, / вочы сінія. / Голас Зінін. / Усмешка Зініна. / Фальшу ні грана. / Выраз бясцэнны. / Пані экрана. / Княгіня сцэны". На прэзентацыі кнігі, помніцца, хтосьці прапаноўваў вам разам са спадарыняй Зінаідай стварыць партыю пенсіянераў. Вы пра гэта не думалі?

– Па-першае, хто яе, тую партыю, дазволіць зарэгістраваць? Вунь незалежны прафсаюз пенсіянераў згаданая Таццяна Зялко дванаццаць гадоў спрабавала ўзаконіць. Дванаццаць! І нарэшце зарэгістравала. У Варшаве. Па-другое, як бы я ні харахорыўся, а 85-ы год дае пра сябе знаць. Тры гады таму я перанёс інфаркт, мне паставілі электракардыястымулятар.

– Вы пасля інфаркту і са стымулятарам у грудзях ходзіце на ўсе пратэстныя маршы і акцыі?

– І буду хадзіць! Пакуль беларускі народ не даможацца канчатковай перамогі над гэтым антыбеларускім рэжымам, які запляміў сябе крывёю ахвяр. Пакуль Бог дае мне сілы, буду выходзіць!

Последние новости:
Популярные:
архив новостей


Вверх ↑
Новости Беларуси
© 2009 - 2024 Мой BY — Информационный портал Беларуси
Новости и события в Беларуси и мире.
Пресс-центр [email protected]