Я раб лямпы, але я твой сябра!

Я сустрэў яго выпадкова. Прывіталіся, усьміхнуліся, абняліся.

У 1990-я мы разам трэніраваліся, езьдзілі на спаборніцтвы, абмяркоўвалі розныя падзеі, якіх на той час было валам. Ён быў вясёлым і неардынарным хлопцам, добрым баксёрам, уваходзіў у зборную і заўзята любіў кіно. Я нават далучыў яго да каскадзёрскай групы, якую стварыў у той час пры Беларусьфільме. Ён з захапленьнем глядзеў эпізоды фільмаў, дзе мы бралі ўдзел. Мы сябравалі.

Пасьля час разьвёў нас і празь нейкі пэрыяд насьпеў мой чарод глядзець кіно зь яго ўдзелам. Праглядаючы хроніку Плошчы 2006, я ўбачыў яго ў плямістай форме зь бізуном ў руках на зачыстках у часе прэзыдэнцкіх выбараў.

– Якога ражна ты там робіш? – спытаўся я, калі выпадкова сустрэў чарговы раз. – Там жа так сумна.

– Так склалася, – адказаў ён аднаскладова. Было відаць, што размова на гэтую тэму яму ня дужа прыемная. 

Другі раз нашая сустрэча адбылася ўвосень 2010-га на Нямізе. Набліжаліся чарговыя выбары. На гэты раз ён першы крануў тэму:

– Ну што твая апазыцыя?

– Гадуецца, – адказаў я. – Можа хочаш далучыцца?

– Не, – усьміхнуўся ён.

– Чаму? – усьміхнуўся і я.

– Калі каротка, ня маю веры ў яе.

– Луку, значыць, верыш болей, – правакаваў я.

– Не, вядома, але сыстэма працуе.

Далей размова перайшла на іншыя, больш вясёлыя тэмы. Мы выпілі па 50, пасьля яшчэ па 50. Пры расстаньні я, пасьміхнуўшыся, сказаў: ну што, наступнага разу сустрэнемся на барыкадах?! Маючы на ўвазе 19 сьнежня 2010-га.

Ня ведаю, ці здагадваўся ён, ці дакладна ведаў, што адбудзецца праз паўтара месяца, але неяк вельмі шчыра, ажно мяне праняло гэтай шчырасьцю, прагаварыў: Алежка, не хадзі ты на барыкады. Прашу цябе, не хадзі. 

– А што будзеш рабіць, калі там нос да носу сутыкнемся? – настойваў я.

Трывала паўза.

– Днямі згадваў, як мы на Беларусьфільме зажыгалі. Файны быў час, цікавы, вясёлы, – перагарнуў ён тэму. 

19 сьнежня сярод тлуму й гвалту на пляцы Незалежнасьці нам пашчасьціла не сустрэцца. Сустрэліся значна пазьней на нейкім турніры па адзінаборствах у Палацы Спорту.

– Здарова, бэнээфавец! Усё супраць рэжыму змагаесься? – сьмеючыся, цягнуў ён руку для вітаньня. Непадалёк стаяла група маладых людзей з прычоскай пад 0.

– Здарова, тантон-макут! А ты ўсё са сваімі галаварэзамі народ лупасіш? – гучна адказаў я, таксама сьмеючыся. Каманда з прычоскай пад 0 і навакольныя гледачы міжволі азірнуліся да нас. Ён сумеўся, пачырванеў і, падышоўшы бліжэй, дадаў: Ну што ты, тут мае байцы...

Мы трошкі пагаварылі пра турнір, згадалі нашага трэнэра-нябожчыка, знаёмых і неўзабаве разьвіталіся.

– Ну, будзь здароў, вражына, – абдымаючыся, на разьвітаньне ўсьміхнуўся ён.

– Тваімі малітвамі, – аджартаваўся я.

Калі адбудзецца і як скончыцца нашая барыкадная сустрэча, невядома, але яна адбудзецца абавязкова. Такія законы жанру. Такая маленькая прыватная беларуская драма альбо трагедыя.

Я ішоў дадому і згадваў старое дзіцячае кіно – «Чароўная лямпа Аладзіна». Фрагмэнт, калі калдун, завалодаўшы чароўнай лямпай, загадаў джыну – рабу лямпы, зьнішчыць Аладзіна, і джын, пакутліва выбіраючы, што рабіць, нема галасіў з экрану, зьвяртаючыся ці то да Аладзіна, ці то да гледачоў, ці то да сябе: Я раб лямпы, але я твой сябра! Я раб лямпы, але я твой сябра...

Алег Дашкевіч, «Радыё Свабода»